Trong bối cảnh hội nhập kinh tế sâu rộng, việc mua bán hàng hóa ngày càng phát triển, hợp đồng ủy thác mua bán hàng hóa đóng vai trò quan trọng trong việc giúp doanh nghiệp chủ động thực hiện giao dịch mà vẫn đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật. Tuy nhiên, đối với người mới, hợp tác theo hình thức này sẽ có thể gặp nhiều rủi ro, do đó việc nắm rõ đặc điểm, nội dung và những lưu ý quan trọng trước khi ký kết là vô cùng cần thiết. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ toàn diện về loại hợp đồng này dưới góc nhìn pháp lý và thực tiễn kinh doanh.

1. Hợp đồng ủy thác là gì?

Căn cứ theo Điều 155, Luật thương mại 2005 quy định về ủy thác mua bán hàng hóa như sau:

Như vậy, có thể hiểu hợp đồng ủy thác mua bán hàng hóa là thỏa thuận giữa bên ủy thác và bên nhận ủy thác, theo đó bên nhận ủy thác thực hiện việc mua hoặc bán hàng hóa theo yêu cầu của bên ủy thác, nhân danh nghĩa của mình và được trả thù lao theo thỏa thuận. 

Hiện nay, tất cả hàng hóa lưu thông hợp pháp đều có thể được ủy thác mua bán. Tuy nhiên, hợp đồng ủy thác mua bán hàng hóa phải được lập thành văn bản hoặc bằng hình thức khác có giá trị pháp lý tương đương.

2. Đặc điểm của hợp đồng ủy thác mua bán hàng hóa

Hợp đồng ủy thác mua bán hàng hóa được sử dụng phổ biến trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, trong phân phối, logistics hay trong các hoạt động thương mại nội địa. Hợp đồng ủy thác mua bán hàng hóa bản chất là hợp đồng dân sự có các đặc điểm như:

• Tính song vụ: bên ủy thác và bên nhận ủy thác đều có quyền và nghĩa vụ với nhau thực hiện theo thỏa thuận được quy định rõ trong hợp đồng.
• Hợp đồng dịch vụ có thù lao: bên nhận ủy thác được hưởng phí ủy thác theo thỏa thuận.
• Bên ủy thác chịu trách nhiệm về kết quả: Bên ủy thác được hưởng mọi lợi ích đồng thời chịu mọi rủi ro. Bên nhận ủy thác chỉ thay mặt thực hiện giao dịch.
• Phạm vi ủy thác đa dạng: Phạm vi ủy thác linh hoạt, có thể bao gồm việc ký kết hợp đồng, vận chuyển, bảo hiểm, thanh toán quốc tế, làm thủ tục hải quan.

3. Nội dung và mẫu hợp đồng ủy thác mua bán hàng hóa 

Dưới góc độ của chuyên gia pháp lý thương mại, việc xây dựng hợp đồng ủy thác hàng hóa không chỉ dừng lại ở hình thức mà cần đảm bảo chặt chẽ về nội dung, điều khoản và tính tuân thủ pháp luật. Một hợp đồng được soạn thảo rõ ràng, đầy đủ sẽ giúp các bên hạn chế tranh chấp, phân định trách nhiệm minh bạch và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.

3.1 Nội dung chính của hợp đồng ủy thác mua bán hàng hóa

Một hợp đồng ủy thác mua bán hàng hóa chặt chẽ sẽ bao gồm các nội dung chính sau:

• Thông tin các bên: Thông tin cá nhân của bên ủy thác và bên nhận ủy thác (tên, số CCCD, ngày tháng năm sinh, giới tính, địa chỉ, số điện thoại… Nếu là doanh nghiệp, đơn vị thì ghi rõ thông tin, địa chỉ theo đăng ký kinh doanh).
• Hàng hóa ủy thác: Xác định cụ thể hàng hóa, khối lượng, chủng loại, giá trị, và thị trường mua/bán;
• Thời hạn thực hiện ủy thác: Xác định rõ thời điểm nhận ủy thác và thời điểm kết thúc ủy thác
• Quyền và nghĩa vụ của bên: Xác định rõ quyền và nghĩa vụ của bên ủy thác và bên nhận ủy thác (quyền đại diện, quyền được thông báo đầy đủ về tình hình thực hiện hợp đồng ủy thác; nghĩa vụ thanh toán thù lao, nghĩa vụ thực hiện mua bán hàng hóa đúng thỏa thuận…)
• Phương thức thanh toán: Xác định rõ đồng tiền thanh toán (là tiền Việt Nam hay ngoại tệ, nếu là ngoại tệ là ngoại tệ nào), thanh toán theo phương thức nào (chuyển khoản, tiền mặt, hiện vật, cổ tức…).
• Chi phí phát sinh: Chi phí phát sinh trong quá trình thực hiện ủy thác do ai chi trả.
• Vi phạm hợp đồng: Xác định các trường hợp vi phạm hợp đồng, mức phạt vi phạm hợp đồng, khắc phục hậu quả.
• Phương thức giải quyết tranh chấp: Tòa án/ hòa giải/ trọng tài.
• Trường hợp bất khả kháng: Thiên tai/ hỏa hoạn/ chính sách pháp luật…
• Các điều khoản chung khác: Ủy thác cho bên thứ 3, ký hợp đồng điện tử…

3.2 Mẫu hợp đồng ủy thác hàng hóa tham khảo

Đối với những cá nhân hoặc doanh nghiệp mới bắt đầu tham gia hoạt động ủy thác mua bán hàng hóa, việc soạn thảo hợp đồng thường gặp nhiều khó khăn do chưa nắm rõ các điều khoản pháp lý và nội dung cần thiết. Dưới đây là mẫu hợp đồng ủy thác hàng hóa theo cấu trúc chuẩn, dễ hiểu và có thể áp dụng linh hoạt trong thực tế.

Tải chi tiết mẫu hợp đồng ủy thác TẠI ĐÂY.

Nội dung hợp đồng ủy thác có thể thay đổi tùy vào từng đối tượng ủy thác, hàng hóa ủy thác và thỏa thuận giữa các bên. Mẫu hợp đồng trên chỉ mang tính chất tham khảo, các bên có thể lựa chọn các mẫu uy tín khác do luật sư, các đơn vị uy tín có nhiều kinh nghiệm trong việc ủy thác cung cấp.

4. Những lưu ý trước khi ký kết hợp đồng ủy thác mua bán hàng hóa

Hợp đồng ủy thác mua bán hàng hóa là căn cứ pháp lý quan trọng để các bên thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình, đồng thời cũng là căn cứ quan trọng để giải quyết các tranh chấp. Trước khi ký kết hợp đồng ủy thác mua bán hàng hóa cần lưu ý:

• Hợp đồng ủy thác mua bán hàng hóa phải được lập thành văn bản, có chữ ký và con dấu (nếu có tư cách pháp nhân), nên ký hợp đồng điện tử để giao dịch được nhanh chóng và thuận tiện.
• Kiểm tra tư cách pháp lý của bên nhận ủy thác, đảm bảo họ có năng lực, uy tín và giấy phép phù hợp với lĩnh vực hàng hóa được ủy thác.
• Xác định rõ phạm vi và giới hạn ủy thác, tránh phát sinh rủi ro pháp lý do hành vi vượt quá thẩm quyền.
• Quy định cụ thể về phí ủy thác, chi phí phát sinh bao gồm cả thuế đặc biệt trong giao dịch xuất nhập khẩu.
• Thỏa thuận rõ ràng về quyền sở hữu hàng hóa trong từng giai đoạn.
• Quy định rõ bên nhận ủy thác không được hoặc được ủy thác lại cho bên thứ ba thực hiện hợp đồng ủy thác mua bán hàng hóa đã ký. 
• Liên đới chịu trách nhiệm về hành vi vi phạm pháp luật của bên ủy thác, nếu nguyên nhân của hành vi vi phạm pháp luật đó có một phần do lỗi của mình gây ra.

Hợp đồng ủy thác mua bán hàng hóa là công cụ pháp lý quan trọng, giúp các bên chủ động trong hoạt động thương mại mà không vi phạm quy định pháp luật, tránh rủi ro. Đối với mỗi lĩnh vực khác nhau sẽ có thể có các quy định đặc thù riêng, trước khi ký kết các bên nên tham khảo ý kiến tư vấn pháp lý hoặc luật sư chuyên ngành thương mại để đảm bảo hợp đồng được thiết lập chặt chẽ, phù hợp quy định pháp luật hiện hành.

Thu Hương