Giải quyết tranh chấp hợp đồng điện tử như thế nào? Sự phát triển của công nghệ thông tin cũng như thương mại điện tử khiến Hợp đồng điện tử được triển khai, sử dụng một cách rộng rãi. Tuy nhiên, kéo theo đó là các vấn đề về tranh chấp hợp đồng trở nên phổ biến hơn, đòi hỏi các bên tham gia phải áp dụng các biện pháp được pháp luật cho phép để xử lý các tranh chấp. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin về cách giải quyết tranh chấp hợp đồng điện tử theo đúng quy định của pháp luật, cũng như ưu và nhược điểm của từng phương thức giải quyết, mời Quý bạn đọc cùng tham khảo!

1. Tranh chấp hợp đồng điện tử là gì?

Tranh chấp hợp đồng điện tử

Theo Điều 51, Luật Giao dịch Điện tử 2005 quy định về Tranh chấp trong giao dịch điện tử như sau: “Tranh chấp trong giao dịch điện tử là tranh chấp phát sinh trong quá trình giao dịch bằng phương tiện điện tử.”.

Hợp đồng điện tử là một trong những hợp đồng có phương thức giao dịch bằng phương pháp điện tử. Vì thế, tranh chấp về hợp đồng điện tử là những xung đột phát sinh trong quá trình tạo lập, giao kết hợp đồng hoặc thực hiện hợp đồng điện tử. Phát sinh xảy ra khi lợi ích, quyền, nghĩa vụ hoặc trách nhiệm của các bên tham gia hợp đồng bị xâm phạm.

2. Nguyên nhân của tranh chấp hợp đồng điện tử liên quan đến doanh nghiệp

Việc hiểu biết pháp luật về hợp đồng điện tử hạn chế.

Các nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tranh chấp hợp đồng điện tử như sau:

- Thứ nhất, nguyên nhân chủ quan: Doanh nghiệp chưa chú trọng vấn đề pháp lý của hợp đồng điện tử; chưa tìm hiểu kỹ về đối tác; không có hợp đồng mẫu, không soạn thảo và rà soát ký trước khi ký kết; nhiều doanh nghiệp chưa coi trọng đạo đức kinh doanh chỉ quan tâm đến lợi nhuận mà không thực hiện đúng những điều thỏa thuận dẫn đến vi phạm trong hợp đồng.

- Thứ hai, nguyên nhân khách quan: Các rủi ro khách quan như sự kiện bất khả kháng, sự thay đổi cơ bản của hoàn cảnh mà không được thỏa thuận cụ thể trong hợp đồng để phòng ngừa khi gặp; Doanh nghiệp hiểu biết pháp luật về hợp đồng điện tử còn hạn chế nhất là các doanh nghiệp Nhỏ và vừa; Quy định của pháp luật và thực tiễn về hợp đồng điện tử còn nhiều vướng mắc, bất cập...

3. Nguyên tắc giải quyết tranh chấp hợp đồng điện tử

Nguyên tắc giải quyết tranh chấp hợp đồng điện tử

Theo quy định của pháp luật Việt Nam, tranh chấp hợp đồng nói chung và tranh chấp hợp đồng điện tử nói riêng được giải quyết dựa trên nguyên tắc sau:

- Giải quyết tranh chấp hợp đồng điện tử đúng pháp luật, nhanh chóng, chính xác.

- Phương thức dùng để giải quyết tranh chấp hợp đồng điện tử phải đảm bảo các yếu tố:

+ Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên tham gia tranh chấp hợp đồng điện tử cũng thế.

+ Tuân theo trật tự pháp luật và kỷ cương của xã hội

- Quyết định giải quyết tranh chấp hợp đồng điện tử phải có tính khả thi cao, có thể thi hành. Quá trình giải quyết tranh chấp đảm bảo được tính dân chủ, quyền tự định đoạt của các bên tham gia tranh chấp với chi phí thấp.

- Các bên tham gia tranh chấp hợp đồng điện tử có quyền chọn phương thức giải quyết tranh chấp. Bao gồm thương lượng, hòa giải, trọng tài, tòa án.

Theo Điều 52, Luật Giao dịch điện tử 2005 có quy định về Giải quyết tranh chấp trong giao dịch điện tử như sau: 

“(1). Nhà nước khuyến khích các bên có tranh chấp trong giao dịch điện tử giải quyết thông qua hòa giải.

(2). Trong trường hợp các bên không hòa giải được thì thẩm quyền, trình tự, thủ tục giải quyết tranh chấp về giao dịch điện tử được thực hiện theo quy định của pháp luật.”

4. Phương thức giải quyết tranh chấp trong hợp đồng điện tử

Có 04 phương thức giải quyết tranh chấp trong hợp đồng điện tử

Thông thường, các bên tham gia tranh chấp hợp đồng điện tử có quyền chọn phương thức giải quyết tranh chấp như thương lượng, hòa giải, Trọng tài, Tòa án tùy vào từng trường hợp cụ thể:

4.1. Giải quyết tranh chấp bằng thương lượng

Thương lượng là hình thức giải quyết tranh chấp, theo đó các bên tự bàn nhằm đi đến thỏa thuận giải quyết một vấn đề nào mà không cần tới sự tác động hay giúp đỡ của người thứ ba. Đây là phương thức được sử dụng trước tiên để giải quyết tranh chấp hợp đồng điện tử.

Đặc điểm của phương thức thương lượng: (1) Theo cơ chế tự giải quyết, không có bên thứ ba; (2) Không ràng buộc về trình tự cũng như giá trị pháp lý; (3) Kết quả giải quyết tranh chấp dựa vào sự tự nguyện và thiện chí của các bên.

• Ưu điểm

Ưu điểm của phương thức giải quyết tranh chấp bằng thương lượng:

+ Đơn giản, nhanh chóng, tiết kiệm chi phí, thủ tục tiến hành linh hoạt;

+ Có thể duy trì mối quan hệ và khả năng hợp tác các bên;

+ Giữ được uy tín và bí mật kinh doanh các bên, đảm bảo thông tin các bên, không làm ảnh hưởng đến uy tín của công ty.

• Nhược điểm

Bên cạnh đó hình thức này sẽ có một số nhược điểm như sau:

+ Nếu các bên không hợp tác, thiếu sự thiện chí, trung thực, việc thương lượng sẽ thất bại và phải theo một phương thức khác để giải quyết;

+ Sự thỏa thuận không mang tính chất chuyên nghiệp vì các bên thường không có hiểu biết chuyên sâu về pháp lý cũng như nghiệp vụ giải quyết tranh chấp. Kết quả thương lượng không được đảm bảo bằng cơ chế pháp lý mang tính chất bắt buộc.

4.2. Giải quyết tranh chấp bằng hòa giải

Đây là phương thức có sự tham gia của bên thứ ba độc lập (hòa giải viên) do các bên thỏa thuận hoặc chỉ định, làm trung gian hòa giải để hỗ trợ, thuyết phục các bên tìm cách giải quyết tranh chấp. Phương thức này chịu sự ràng buộc về trình tự nếu là hòa giải theo pháp luật hoặc do tổ chức hòa giải thực hiện. Kết quả hòa giải có giá trị ràng buộc pháp lý nếu được Tòa án công nhận.

• Ưu điểm

Ưu điểm của phương thức giải quyết tranh chấp bằng hòa giải:

+ Đơn giản, nhanh chóng, ít tốn kém, duy trì được quan hệ hợp tác vốn có giữa các bên.

+ Giữ được bí mật kinh doanh và uy tín của các bên.

+ Hòa giải xuất phát từ sự tự nguyện có điều kiện của các bên, vì vậy các bên thường nghiêm túc thực hiện phương án hòa giải.

• Nhược điểm

Một số nhược điểm của phương thức giải quyết tranh chấp bằng hòa giải:

+ Hòa giải có thể không được tiến hành nếu như không có sự đồng ý của các bên;

+ Thỏa thuận hòa giải không có tính bắt buộc thi hành như phán quyết của Trọng tài hay Tòa án;

+ Một bên có thể lợi dụng thủ tục hòa giải để trì hoãn việc thực hiện nghĩa vụ và có thể đưa đến hậu quả là bên có quyền lợi bị vi phạm mất quyền khởi kiện tại Tòa án hoặc Trọng tài vì không còn thời hiệu.

4.3. Giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài

Giải quyết tranh chấp thông qua Trọng tài có sự tham gia của bên thứ ba độc lập (Hội đồng trọng tài) do các bên thỏa thuận hoặc chỉ định. Việc giải quyết này chịu ràng buộc về trình tự theo quy chế của tổ chức Trọng tài. Thỏa thuận trọng tài hoàn toàn độc lập với hợp đồng.

Kết quả giải quyết tranh chấp thông qua Trọng tài có giá trị ràng buộc pháp lý được thực hiện theo quy định của Luật Trọng tài Thương mại năm 2010. Pháp luật hiện hành ghi nhận 02 hình thức trọng tài:

(1) Trọng tài vụ việc: thành lập ra chỉ để giải quyết một vụ việc tranh chấp theo yêu cầu của các đương sự và sẽ tự giải tán sau khi giải quyết xong vụ việc.

(2) Trọng tài thường trực: là trung tâm trọng tài có cơ cấu tổ chức chặt chẽ, có trụ sở cố định, có danh sách trọng tài viên, hoạt động theo điều lệ riêng, được thành lập để giải quyết các tranh chấp kinh doanh, thương mại.

• Ưu điểm

Ưu điểm của phương thức giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài:

+ Thủ tục trọng tài đơn giản, nhanh chóng.

+ Chỉ có một cấp xét xử, quyết định của trọng tài là chung thẩm và có giá trị bắt buộc thi hành đối với các bên.

+ Các bên được tự do thỏa thuận xét xử theo phương thức Trọng tài và lựa chọn một trọng tài dựa trên trình độ, năng lực.

+ Trọng tài có thể theo dõi toàn bộ quá trình chấp chấp để đưa ra cách giải quyết tốt nhất và có hiểu biết sâu về các lĩnh vực chuyên biệt.

+ Hình thức xét xử kín, đảm bảo bí mật, hạn chế ảnh hưởng tiêu cực đến các mối quan hệ hợp tác.

• Nhược điểm

Nhược điểm của phương thức giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài:

+ Chi phí giải quyết tranh chấp thông qua trọng tài thường rất cao.

+ Việc thực thi quyết định trọng tài phụ thuộc vào thiện chí và sự hợp tác của các bên. Bởi tính cưỡng chế thi hành các quyết định trọng tài không cao (vì Trọng tài không đại diện cho quyền lực tư pháp của nhà nước).

+ Phán quyết của Trọng tài có thể bị hủy hoặc yêu cầu Tòa án xem xét lại khi có đơn yêu cầu của một bên.

+ Trọng tài không có cơ quan thi hành như Tòa án nên có thể gặp khó khăn trong quá trình xác minh, thu thập chứng cứ, triệu tập nhân chứng, lấy thông tin các nhân nếu như bên đó không hợp tác.

4.4. Giải quyết tranh chấp tại Tòa án

Giải quyết tranh chấp hợp đồng tại Tòa án.

Đây là phương thức giải quyết tranh chấp hợp đồng có giá trị cao nhất, được các bên lựa chọn nhiều. Bởi vì Tòa án là hình thức giải quyết tranh chấp theo trình tự, thủ tục nhất định do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền xét xử và được đảm bảo cưỡng chế thi hành với quyền lực của Nhà nước. Việc giải quyết tranh chấp thương mại tại Tòa án được thực hiện theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự.

• Ưu điểm

Ưu điểm giải quyết tranh chấp hợp động tại Tòa án như sau:

+ Tiết kiệm được chi phí giải quyết;

+ Quyết định của Tòa án được đảm bảo thi hành bằng sức mạnh cưỡng chế nhà nước, có cơ quan thi hành án chuyên trách và có đầy đủ phương tiện để thi hành.

+ Giải quyết tại Tòa án có thể qua nhiều cấp xét xử, vì thể đảm bảo được bản án, quyết định được chính xác, công bằng, khách quan, đúng luật.

• Nhược điểm

Nhược điểm của giải quyết tranh chấp tại Tòa án:

+ Các bên tranh chấp phải chấp nhận thủ tục tố tụng chung, được quy định trong pháp luật không có bất kỳ sự lựa chọn nào khác nên thiếu đi tính linh hoạt.

+ Quy trình, thủ tục tố tụng tòa án thường kéo dài, mất thời gian phức tạp và khó dự đoán kết quả giải quyết.

+ Nguyên tắc xét xử tại tòa án là công khai, dẫn đến việc không đảm bảo giữ kín những thông tin, bí mật của các bên tham gia hợp đồng.

+ Phán quyết của Tòa án thường bị kháng cáo và có thể phải qua nhiều cấp xét xử…

Có thể thấy việc tranh chấp về hợp đồng điện tử là điều không thể tránh khỏi. Để đảm bảo lợi ích và tránh những rủi ro, trước khi giao kết hợp đồng điện tử các bên cần thỏa thuận rõ các điều khoản liên quan đến việc thực hiện nghĩa vụ hợp đồng và xử lý khi vi phạm hợp đồng.

Ngoài ra, việc lựa chọn phần mềm ký hợp đồng điện tử sẽ giúp doanh nghiệp giảm đáng kể những rủi ro có thể gặp phải. Để được tư vấn thêm về phần mềm ký kết hợp đồng điện tử iContract, vui lòng liên hệ: 

CÔNG TY PHÁT TRIỂN CÔNG NGHỆ THÁI SƠN

• Địa chỉ: Số 15 Đặng Thùy Trâm – Cầu Giấy – Hà Nội
• Tổng đài HTKH: 1900 4767 – 1900 4768
• Tel : 024.37545222
• Fax: 024.37545223
• Website: https://icontract.com.vn/