Hợp đồng kỳ hạn - Tổng hợp vài đặc điểm & rủi ro của hợp đồng

Hợp đồng kỳ hạn là gì? Để tránh những rủi ro trước sự biến động bất thường của giá cả hàng hóa, lãi suất hoặc tài sản tài chính, các doanh nghiệp thường sử dụng hợp đồng có kỳ hạn để cố định một khoản chi phí. Đối với các ngân hàng thương mại, công ty xuất nhập khẩu, các tổ chức đầu tư tài chính thì loại hợp đồng này chính là công cụ tốt để phòng tránh rủi ro tỷ giá. Tuy nhiên, loại hợp đồng này vẫn còn mới mẻ với các nhà đầu tư. Vì vậy, hãy cùng theo dõi bài viết dưới đây để có thể hiểu rõ hơn về hợp đồng này!

1. Tổng quan về hợp đồng kỳ hạn

Hợp đồng có kỳ hạn có rất nhiều khác biệt so với các loại hợp đồng khác như hợp đồng giao ngay hoặc hợp đồng tương lai. Để hiểu rõ về loại hợp đồng này, trước tiên cần hiểu được khái niệm, đặc điểm của loại hợp đồng này.

1.1 Khái niệm hợp đồng kỳ hạn

Hợp đồng kỳ hạn là một trong các loại chứng khoán phái sinh.

Hợp đồng kỳ hạn là một loại chứng khoán phái sinh. Trong đó, sự thỏa thuận giao dịch giữa hai bên - người mua và người bán, để mua hoặc bán tài sản vào một ngày trong tương lai (Forward Date) với giá đã thỏa thuận vào ngày hôm nay (Forward Price). Tài sản ở đây có thể là bất kỳ thứ hàng hóa nào; từ nông sản, các đồng tiền, cho tới các chứng khoán.

Ví dụ:

+ Vào ngày 01/10/2022, Ông A thỏa thuận mua của ông B 100kg gạo kỳ hạn 2 tháng (tức là vào ngày 01/12/2022) với mức giá 10.000đ/kg.

+ Sau 2 tháng, Ông B phải bán cho ông A 100kg gạo với mức giá 10.000đ/kg và ông A phải mua 100kg gạo của ông B với giá đó (mặc dù giá gạo thị trường lúc này đã tăng lên 20.000đ/kg)

1.2 Đặc điểm của hợp đồng kỳ hạn

Hợp đồng có kỳ hạn có một số đặc điểm đặc trưng sau:

+ Mục đích: Mục đích của hợp đồng có kỳ hạn là đầu cơ giá lên hoặc giá xuống trong tương lai, tránh việc tài sản bị tác động của rủi ro về giá cả hay lãi suất trong tương lai.

+ Tiêu chuẩn hóa hợp đồng: Hợp đồng có kỳ hạn không cần chuẩn hóa điều khoản, giá trị, khối lượng của tài sản cơ sở. Trong đó tài sản cơ sở của hợp đồng này có thể là bất kỳ loại tài sản nào.

+ Các bên tham gia: Hợp đồng có kỳ hạn được thỏa thuận và ký kết giữa bên mua và bên bán, không có sự tham gia của tổ chức trung gian nên hợp đồng này không phát sinh phí hợp đồng và không được giao dịch trên thị trường tập trung.

+ Thời điểm trao đổi hàng hóa và tiền: Tại thời điểm ký hợp đồng, đối với Hợp đồng này, hai bên không có sự trao đổi tài sản cơ sở hay thanh toán tiền. Hoạt động thanh toán sẽ diễn ra trong tương lai tại thời điểm đã ký kết trong hợp đồng.

2. Sự khác nhau giữa hợp đồng có kỳ hạn và hợp đồng giao ngay

Tại thời điểm ký hợp đồng, đối với hợp đồng có kỳ hạn không có sự trao đổi tài sản cơ sở hay thanh toán tiền. Hoạt động thanh toán sẽ diễn ra trong tương lai tại thời điểm đã ký kết trong hợp đồng. Đối với hợp đồng giao ngay, hoạt động mua bán tài sản được diễn ra ngay tại thời điểm ký hợp đồng.

Vào ngày thanh toán, hai bên trong hợp đồng buộc phải thực hiện nghĩa vụ mua bán bất kể giá trị thị trường của tài sản cơ sở tại thời điểm đó có thể sẽ tăng lên hoặc giảm xuống so với mức giá kỳ hạn. Hai bên bắt buộc phải thực hiện hợp đồng theo mức giá kỳ hạn đã ấn định.

3. Các loại hợp đồng có kỳ hạn

hợp đồng kỳ hạn 2

Có 06 loại hợp đồng có kỳ hạn phổ biến

Trên thị trường hàng hóa hiện nay, các loại hợp đồng có kỳ hạn phổ biến có thể kể đến như:

+ Hợp đồng kỳ hạn cổ phiếu (equity forward contract): Là loại hợp đồng kỳ hạn với tài sản cơ sở là cổ phiếu.

+ Hợp đồng kỳ hạn trái phiếu (forward contract on bond): Là loại hợp đồng kỳ hạn với tài sản cơ sở là trái phiếu.

+ Hợp đồng kỳ hạn hàng hóa (commodity forward): Tài sản cơ sở là các loại hàng hóa thực như lúa; gạo, lúa mì, cà phê, dầu thô;.....

+ Hợp đồng giao dịch tiền tệ kỳ hạn (currency forward contract): Hợp đồng kỳ hạn trong đó hai bên cam kết sẽ mua hoặc bán với nhau một lượng ngoại tệ theo một tỷ giá xác định, vào một thời điểm xác định trong tương lai.

+ Hợp đồng lãi suất kỳ hạn (forward rate agreement - FRA): Hợp đồng mà hai bên đồng ý lãi suất sẽ trả được vào một ngày thanh toán trong tương lai.

+ Hợp đồng kỳ hạn không giao dịch (non-deliverable forward - NDF): là loại hợp đồng kỳ hạn được thực hiện bằng thỏa thuận giao dịch tiền mặt (cash settlement) thay vì giao nhận tài sản gốc (physical delivery).

4. Giá trị của hợp đồng có kỳ hạn

Giá trị của hợp đồng có kỳ hạn hay còn được gọi là mức lãi hoặc lỗ của hai bên tham gia hợp đồng. Giá tại kỳ hạn sau khi ký kết hợp đồng sẽ không thể thay đổi, sẽ có một bên lời và một bên chịu lỗ, dù giá thị trường có chênh lệch. Đến ngày đáo hạn, bắt buộc người mua phải mua tài sản cơ sở có giá trên thị trường là S(t) với giá kỳ hạn đã được xác định trước là K.

Trong đó:

- K là kỳ hạn được ấn định trước hợp đồng.

- S(t) là giá giao ngay tài sản tại thời điểm kết thúc hợp đồng.

Từ đó ta có:

+ Giá trị nhận được của người ở bên mua trong hợp đồng cho một đơn vị tài sản là: S(t) - K

+ Giá trị nhận được của người bên bán trong hợp đồng cho một đơn vị tài sản là: K - S(t)

- Nếu S(t) > K: Thì người mua có lãi và người bán lỗ.

- Nếu S(t) > K: Thì người bán có lãi và người mua lỗ.

Lấy ví dụ ở phần 1.1, nếu vào ngày đáo hạn 01/12/2022, giá gạo trên thị trường là 20.000đ/kg, nhưng ông A vẫn mua của ông B 100kg gạo theo giá thỏa thuận trên hợp đồng là 10.000đ/kg gạo. Khi đó, ông A sẽ lãi 10.000đ/kg gạo so với giá thị trường, ngược lại, ông B sẽ lỗ 10.000đ/kg gạo khi bán cho ông A so với giá trên thị trường.

5. Rủi ro của hợp đồng có kỳ hạn

hợp đồng kỳ hạn 3

Tính thanh khoản thấp sẽ dẫn đến rủi ro cao trong hợp đồng.

Hợp đồng có kỳ hạn là một trong những loại hợp đồng mang tính rủi ro cao do một trong các bên tham gia hợp đồng không thực hiện hợp đồng khi nhận thấy lợi ích của mình bị ảnh hưởng.

+ Rủi ro thanh khoản: Vì hợp đồng có kỳ hạn là thỏa thuận giữa Bên mua và Bên bán, không qua trung gian và cũng không được niêm yết trên các thị trường tập trung, các sàn giao dịch nên việc chuyển nhượng hợp đồng hoặc đóng hợp đồng bằng vị thế đối lập cũng rất khó khăn. Từ đó dẫn đến rủi ro thanh khoản khi ký hết hợp đồng cho cả Bên mua và Bên bán.

+ Rủi ro thanh toán: Người mua không thanh toán (Do giá mua trong hợp đồng cao hơn giá trên thị trường tại thời điểm thanh toán).

+ Rủi ro giao hàng: Người bán không giao hàng do giá thị trường tại ngày giao hàng cao hơn giá hợp đồng.

+ Rủi ro về giá cả: Giá thay đổi làm cho người mua hoặc người bán lỗ.

Qua bài viết trên hy vọng sẽ cung cấp nhiều thông tin hữu ích đến bạn đọc về Hợp đồng kỳ hạn. Để được tư vấn thêm về phần mềm ký kết hợp đồng điện tử iContract, vui lòng liên hệ theo thông tin dưới đây:

CÔNG TY PHÁT TRIỂN CÔNG NGHỆ THÁI SƠN