"Đi làm 2 công ty" để tăng thu nhập là lựa chọn hấp dẫn nhưng cũng đầy băn khoăn. Liệu bạn có vi phạm luật, phải đóng Bảo hiểm xã hội ở đâu và tính thuế Thu nhập cá nhân thế nào để tránh rủi ro? Đừng lo lắng, bài viết này sẽ giải mã toàn bộ thắc mắc của bạn một cách chi tiết nhất theo quy định mới.

1. Người lao động có thể có 2 hợp đồng lao động tại 2 nơi cùng lúc được không?

Nhiều người lao động vẫn lầm tưởng rằng việc ký hợp đồng lao động (HĐLĐ) với công ty thứ hai khi đang có một hợp đồng chính thức là vi phạm pháp luật. Tuy nhiên, theo quy định mới nhất tại Khoản 1, Điều 19 của Bộ luật Lao động 2019, pháp luật Việt Nam hoàn toàn cho phép điều này.

Cụ thể, điều luật này nêu rõ: “Người lao động có thể giao kết nhiều hợp đồng lao động với nhiều người sử dụng lao động nhưng phải bảo đảm thực hiện đầy đủ các nội dung đã giao kết.”

Điều này có nghĩa là bạn hoàn toàn có quyền tự do tìm kiếm công việc thứ hai, thứ ba... để gia tăng thu nhập và tận dụng tối đa năng lực của mình mà không cần lo lắng về rào cản pháp lý.

Tuy nhiên, "tự do" luôn đi kèm với "trách nhiệm". Điều kiện tiên quyết và quan trọng nhất mà pháp luật yêu cầu là bạn phải đảm bảo thực hiện đầy đủ các nội dung đã cam kết trong tất cả các hợp đồng. Điều này bao gồm việc hoàn thành tốt khối lượng công việc, tuân thủ thời gian làm việc, và thực hiện các nghĩa vụ khác đã thỏa thuận với mỗi bên sử dụng lao động.

Dù luật không bắt buộc, bạn nên xem xét việc minh bạch với các nhà tuyển dụng về tình trạng làm việc của mình (nếu có thể) để tránh những xung đột không đáng có về thời gian hoặc lợi ích. Đặc biệt, hãy kiểm tra kỹ các điều khoản về "cạnh tranh không lành mạnh" hoặc "bảo mật kinh doanh" trong hợp đồng, vì đây có thể là rào cản pháp lý ngăn bạn làm việc cho một đối thủ cạnh tranh trực tiếp.

2. Người lao động có 2 hợp đồng lao động đóng BHXH như thế nào?

Theo quy định tại khoản 1, Điều 42, Quyết định 595/QĐ-BHXH, trường hợp người lao động (NLĐ) cùng lúc ký từ hai hợp đồng lao động trở lên với nhiều đơn vị khác nhau thì nghĩa vụ đóng các loại bảo hiểm được xác định như sau:

• Bảo hiểm xã hội (BHXH) và bảo hiểm thất nghiệp (BHTN): thực hiện theo hợp đồng lao động đầu tiên đã ký kết.
• Bảo hiểm y tế (BHYT): căn cứ trên hợp đồng có mức tiền lương cao nhất.
• Bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp (TNLĐ, BNN): phải đóng theo từng hợp đồng cụ thể.

Ngoài ra, tại khoản 2, Điều 2, Luật BHXH năm 2024 cũng nêu rõ đối tượng bắt buộc tham gia BHXH, bao gồm:

• NLĐ làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn;
• Người lao động làm việc theo hợp đồng xác định thời hạn từ 1 tháng trở lên.

Đối với những trường hợp NLĐ không thuộc diện tham gia bắt buộc BHXH, BHYT, BHTN thì theo khoản 3, Điều 168, Bộ luật Lao động 2019, người sử dụng lao động (NSDLĐ) có trách nhiệm trả thêm cho NLĐ một khoản tiền tương ứng với mức đóng các loại bảo hiểm mà lẽ ra NSDLĐ phải đóng.

3. Đóng thuế Thu nhập cá nhân (TNCN) khi có 2 hợp đồng lao động như thế nào?

Nếu như BHXH chỉ cần đóng một nơi thì Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) lại là một câu chuyện hoàn toàn khác. Việc không hiểu rõ quy định về thuế khi có thu nhập từ 2 nơi trở lên là sai lầm phổ biến nhất, có thể khiến bạn bị truy thu và nộp phạt số tiền không hề nhỏ.

3.1 Thuế TNCN được tính trên tổng thu nhập từ tất cả các nơi

Nguyên tắc cốt lõi bạn cần nhớ là thuế TNCN không được tính riêng lẻ cho từng hợp đồng. Thay vào đó, vào cuối năm, cơ quan thuế sẽ tổng hợp toàn bộ thu nhập chịu thuế mà bạn nhận được từ tất cả các công ty để tính ra nghĩa vụ thuế cuối cùng.

Việc này rất quan trọng vì Thuế TNCN tại Việt Nam được tính theo biểu thuế lũy tiến từng phần. Điều này có nghĩa là tổng thu nhập của bạn càng cao, mức thuế suất áp dụng cho phần thu nhập tăng thêm đó sẽ càng lớn. Rất có thể, thu nhập ở mỗi nơi riêng lẻ chỉ chịu thuế 5-10%, nhưng khi cộng dồn lại, tổng thu nhập của bạn sẽ bị đẩy lên các bậc thuế cao hơn như 15%, 20% hoặc hơn thế nữa.

3.2 Đăng ký giảm trừ gia cảnh ở đâu?

Theo luật, bạn chỉ được phép đăng ký giảm trừ gia cảnh cho bản thân (11 triệu đồng/tháng) và cho người phụ thuộc (4.4 triệu đồng/tháng/người) tại MỘT nơi duy nhất.

Bạn nên đăng ký giảm trừ gia cảnh ở công ty có thu nhập cao và ổn định hơn. Điều này sẽ giúp tối ưu hóa số tiền thực nhận hàng tháng tại công ty đó.

Tại công ty còn lại (nơi không đăng ký giảm trừ gia cảnh), kế toán sẽ mặc định khấu trừ 10% trên tổng thu nhập của bạn để nộp thuế, bất kể thu nhập đó cao hay thấp.

3.3 Lao động phải tự quyết toán thuế TNCN cuối năm

Đây là quy định bắt buộc và quan trọng nhất bạn cần nắm vững: Khi có thu nhập từ tiền lương, tiền công tại hai nơi trở lên, bạn không được phép ủy quyền cho bất kỳ công ty nào quyết toán thuế thay.

Lý do là vì mỗi công ty chỉ nắm được thu nhập và số thuế họ đã khấu trừ của bạn. Chỉ có bạn mới là người có đầy đủ thông tin về tổng thu nhập từ tất cả các nguồn để khai báo chính xác với cơ quan thuế.

Vào cuối năm tính thuế (thường là trước ngày 30/04 năm sau), bạn cần:

• Yêu cầu tất cả các công ty cấp Chứng từ khấu trừ thuế TNCN.
• Tự mình tổng hợp thu nhập và thực hiện thủ tục quyết toán thuế trực tuyến hoặc trực tiếp tại cơ quan thuế.
• Nếu tổng số thuế đã bị khấu trừ trong năm lớn hơn số thuế phải nộp, bạn sẽ được hoàn thuế. Ngược lại, nếu số thuế đã khấu trừ thấp hơn, bạn phải nộp thêm phần còn thiếu.

Như vậy, việc ký 2 hợp đồng lao động để gia tăng thu nhập không chỉ hoàn toàn hợp pháp mà còn là một lựa chọn thông minh trong bối cảnh thị trường lao động linh hoạt hiện nay. Chìa khóa để thành công nằm ở việc bạn nắm vững các quy định của pháp luật để bảo vệ quyền lợi và thực hiện đúng nghĩa vụ của mình.

Việc "đi làm 2 công ty" mở ra nhiều cơ hội nhưng cũng đòi hỏi sự quản lý thông minh về thời gian, tài chính và sức khỏe. Hy vọng rằng bài viết từ iContract đã cung cấp cho bạn một tấm bản đồ rõ ràng, giúp bạn tự tin bước đi trên con đường sự nghiệp của mình mà không còn lo ngại về những rào cản pháp lý.

Mạnh Hùng