Hợp đồng điện tử đang được sử dụng nhiều hơn trong bối cảnh dịch bệnh diễn tiến phức tạp. Tuy nhiên, vẫn còn khá mới mẻ so với phương thức giao kết bằng văn bản như hợp đồng truyền thống. Vậy có những loại hợp đồng điện tử nào đang phổ biến? Tính pháp lý của chúng ra sao? Cùng tìm hiểu qua bài viết sau từ iContract!

1. Hợp đồng điện tử là gì? Quy định về hợp đồng điện tử?

Điều 33, Luật Giao dịch điện tử năm 2005 có quy định về hợp đồng điện tử như sau: “Hợp đồng điện tử là hợp đồng được thiết lập dưới dạng thông điệp dữ liệu theo quy định của Luật này”.

Cụ thể hơn, thông điệp dữ liệu là thông tin được tạo ra, được gửi đi, được nhận và được lưu trữ bằng phương tiện điện tử.

Phương tiện điện tử là phương tiện hoạt động dựa trên công nghệ điện, điện tử, kỹ thuật số, từ tính, truyền dẫn không dây, quang học, điện từ hoặc công nghệ tương tự.

Quy định về hợp đồng điện tử là vấn đề mà nhiều người quan tâm

Như vậy, nếu như phương tiện thực hiện khi giao dịch theo phương thức truyền thống đa phần là thông qua văn bản, giấy tờ thì hợp đồng điện tử là loại giao dịch điện tử có sự thỏa thuận giữa các bên về việc xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ. 

Đồng thời, được gửi đi, được nhận lại và được lưu giữ các thông tin bằng phương tiện hoạt động dựa trên công nghệ điện, điện tử, kỹ thuật số, từ tính, truyền dẫn không dây, quang học, điện từ và các phương tiện điện tử khác.

2. Các loại hợp đồng điện tử phổ biến hiện nay

Để trả lời cho câu hỏi có những loại hợp đồng điện tử nào, có thể dựa trên thực tiễn quá trình phát triển của thương mại điện tử. 

Ngoại trừ một số lĩnh vực không áp dụng hình thức hợp đồng điện tử theo quy định hiện hành như: 

• Cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà và các bất động sản khác.
• Văn bản về thừa kế.
• Giấy đăng ký kết hôn, quyết định ly hôn.
• Giấy khai sinh, giấy khai tử, hồi phiếu và các giấy tờ khác;

Hợp đồng điện tử hiện được chia thành các loại phổ biến như sau:

2.1. Hợp đồng truyền thống được đưa lên website

Đây là loại hợp đồng được soạn thảo sẵn bằng văn bản trên giấy rồi đưa lên website để các bên ký nhận ở dạng file PDF.

2.2. Hợp đồng điện tử hình thành qua thư điện tử

Là hình thức sử dụng thư điện tử để ký kết hợp đồng. Về quy trình, tương tự như hợp đồng truyền thống nhưng sẽ khác nhau về phương tiện để giao kết hợp đồng. Theo đó, thay vì giao kết bằng văn bản trên giấy, các bên sẽ giao kết hợp đồng thông qua máy tính kết nối internet với email, phần mềm hợp đồng điện tử…  

2.2. Hợp đồng điện tử hình thành thông qua giao dịch điện tử

Các nội dung của loại hợp đồng này thường không được soạn sẵn mà sẽ được  tạo trong giao dịch tự động. 

Cụ thể, máy tính sẽ tổng hợp, xử lý nội dung một cách hoàn toàn tự động dựa trên những dữ liệu mà khách hàng nhập vào trong quá trình giao dịch. 

Hợp đồng điện tử mang đến nhiều lợi ích cho các bên

2.4. Hợp đồng kinh tế/ hợp đồng thương mại điện tử

Trong khi 1 bên chủ thể của loại hợp đồng này là thương nhân, bên còn lại sẽ cần có chức năng pháp lý để xác định hợp đồng dưới dạng thông điệp dữ liệu. 

Bên cạnh đó, loại hợp đồng Kinh tế/ thương mại điện tử còn có những đặc điểm như sau:

• Mục đích của hợp đồng là lợi nhuận;
• Đối tượng của hợp đồng là hàng hóa;
• Nội dung thể hiện quyền và nghĩa vụ của các bên trong mối quan hệ hợp đồng, đó là các điều khoản do các bên thỏa thuận.
• Hình thức thể hiện dưới dạng thông điệp dữ liệu.
• Toàn bộ quá trình giao kết, thực hiện hợp đồng đều thông qua các phương tiện điện tử và các bên không cần gặp mặt trực tiếp.

2.6. Hợp đồng dân sự điện tử

Đây là loại hợp đồng dưới dạng hình thức thông điệp dữ liệu theo quy định của pháp luật về giao dịch điện tử. Cùng với đó, là sự thỏa thuận giữa các bên về việc xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự.

2.5. Hợp đồng lao động điện tử

Tương tự như các loại hợp đồng lao động truyền thống, hợp đồng lao động điện tử là giao kết giữa người lao động với người sử dụng lao động nhưng mọi thông tin đều được lưu dưới dạng thông tin điện tử.

Trong hợp đồng lao động điện tử, có thể chia ra một số loại hợp đồng như sau: 

• Hợp đồng lao động không xác định thời hạn.
• Hợp đồng lao động xác định thời hạn.
• Hợp đồng lao động theo mùa vụ…

Doanh nghiệp có thể yên tâm về tính pháp lý của hợp đồng điện tử

3. Tính pháp lý của hợp đồng điện tử  

Không thể phủ nhận những lợi ích cũng như sự tiện lợi mà hợp đồng điện tử mang lại so với hợp đồng truyền thống như tiết kiệm thời gian, chi phí, nguồn lực in ấn, vận chuyển, lưu trữ, tính bảo mật cao… Đồng thời, lại được thực hiện dựa trên các phương tiện thiết bị điện tử, công nghệ điện toán đám mây, kỹ thuật số tân tiến. 

Tuy nhiên, giá trị pháp lý của dạng hợp đồng hiện đại này vẫn là một trong những vấn đề khiến nhiều doanh nghiệp “lăn tăn”. 

Pháp luật hiện hành cũng có đưa ra một số quy định liên quan đến tính pháp lý của chúng.

Theo Điều 14,  Luật Giao dịch điện tử 2005:

“Thông điệp dữ liệu không bị phủ nhận giá trị dùng làm chứng cứ chỉ vì đó là một thông điệp dữ liệu. Giá trị chứng cứ của thông điệp dữ liệu được xác định căn cứ vào độ tin cậy của cách thức khởi tạo, lưu trữ hoặc truyền gửi thông điệp dữ liệu, cách thức bảo đảm và duy trì tính toàn vẹn của thông điệp dữ liệu, cách thức xác định người khởi tạo và các yếu tố phù hợp khác”.

Cũng theo Điều 34 của Luật này:

“Giá trị pháp lý của hợp đồng điện tử không thể bị phủ nhận chỉ vì hợp đồng đó được thể hiện dưới dạng thông điệp dữ liệu”.

Như vậy, dù được thể hiện dưới dạng thông điệp dữ liệu thì giá trị pháp lý của hợp đồng điện tử vẫn được thừa nhận theo quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành.

Lưu ý, riêng những hợp đồng điện tử về sử dụng đất, giấy đăng ký kết hôn hay các hợp đồng dân sự khác thì không có giá trị pháp lý.