Hợp đồng lãi suất kì hạn là một loại hợp đồng chứng khoán phái sinh. Mặc dù không phổ biến như các loại hợp đồng kinh tế hay hợp đồng dân sự, hợp đồng lãi suất kỳ hạn được sử dụng nhiều trong các giao dịch tại ngân hàng. Vậy hợp đồng lãi suất kỳ hạn FRA là gì? Cùng tìm hiểu một số đặc điểm của FRA trong bài viết dưới đây. 

 1. Hợp đồng lãi suất kỳ hạn FRA là gì?

Hợp đồng lãi suất kỳ hạn (tiếng Anh: Forward Rate Agreement, viết tắt là FRA) là dạng hợp đồng chứng khoán phái sinh giao dịch phi tập trung ấn định mức lãi suất cho một khoản thanh toán sẽ được thực hiện vào một thời điểm xác định trong tương lai, tham chiếu tới một loại lãi suất nhất định, chẳng hạn như LIBOR hoặc Euribor. 

Trong hợp đồng lãi suất kỳ hạn, bên mua cam kết thanh toán cho bên bán một khoản tiền theo mức lãi suất cố định tại một thời điểm trong tương lai, và nhận lại một khoản tiền xác định theo lãi suất thả nổi được xác định vào ngày đáo hạn hợp đồng. 

 Hợp đồng lãi suất kỳ hạn FRA là gì ?

Ngoài ra, các cam kết thanh toán tiền trong ngày đáo hạn sẽ được tính dựa trên một giá trị vốn danh nghĩa, khoản thanh toán thực tế sẽ căn cứ vào chênh lệch giữa lãi suất kỳ hạn đã được xác định khi mở hợp đồng và lãi suất thị trường thực tế vào ngày thanh toán.  

Đặc biệt, công cụ gốc thường dùng nhất của hợp đồng lãi suất kỳ hạn FRA là LIBOR tính theo đồng $ hoặc EURIBOR tính theo đồng Euro. Như vậy, hiểu đơn giản, hợp đồng lãi suất kỳ hạn như một khoản vay sẽ bắt đầu vào một thời điểm cụ thể trong tương lai với mức lãi suất đã ổn định (lãi suất kỳ hạn). 

Trong đó, bên vay và bên cho vay chỉ thanh toán với nhau khoản tiền lãi chênh lệch xác định dựa trên giá trị vốn gốc danh nghĩa đó và sự khác biệt giữa lãi suất đã thỏa thuận và lãi suất thực tế tại thời điểm thanh toán. Bên mua đóng vai trò như người đi vay một khoản tiền xác định với lãi suất cố định trong một khoảng thời gian và bên bán là người cho vay một khoản tiền với lãi suất cố định trong khoảng thời gian đó. 

2. Đặc điểm của hợp đồng FRA là gì?

Hợp đồng lãi suất kỳ hạn FRA có một số đặc điểm nổi bật sau: 

• Cơ chế hoạt động của hợp đồng là giống nhau, áp dụng cho mọi đồng tiền thanh toán. 
• Các bên tham gia hợp đồng sẽ thỏa thuận về lãi suất tham chiếu, khoảng thời gian hiệu lực nhất định và giá trị danh nghĩa của hợp đồng. Bên mua sẽ được lợi nếu lãi suất tăng trên thị trường. Nguyên nhân là do bên mua đã cam kết trả mức lãi suất cố định thấp hơn cho bên bán. Ngược lại, bên bán sẽ được lợi nếu giảm lãi suất (do đã cam kết trả mức lãi suất thả nổi, xác định dựa trên lãi suất thị trường vào ngày thanh toán). 

Đặc điểm của hợp đồng FRA là gì 

• Hợp đồng quy định một giá trị vốn danh nghĩa để làm cơ sở xác định nghĩa vụ thanh toán giữa hai bên tham gia. Giá trị này không được chuyển giao giữa các bên mà chỉ thanh toán cho các bên khoản tiền lãi tính trên giá trị đó. 
• Mặc dù thời gian đáo hạn của hợp đồng có thể ngắn hơn thời hạn gắn liền với công cụ gốc của hợp đồng, tuy nhiên, mức lãi suất mà tổ chức kinh doanh vẫn phải được xác định dựa trên lãi suất gốc. 
• Mỗi hợp đồng liên quan đến khái niệm kỳ hạn khác nhau: Kỳ hạn của hợp đồng và kỳ hạn của khoản vay danh nghĩa. 

3. Ví dụ minh họa về hợp đồng lãi suất kỳ hạn FRA là gì?

Dưới đây là minh họa đơn giản về việc phòng ngừa rủi ro lãi suất trong nội dung của hợp đồng lãi suất kỳ hạn: 

• Hôm nay (t₀), ngân hàng cấp một khoản tín dụng cho khách hàng có giá trị là P, thời hạn từ t₀ đến t₂ với mức lãi suất cố định là r˪.
• Hiện tại (t₀), ngân hàng chỉ huy động được nguồn vốn có thời hạn từ t₀ đến t₁ (trong đó: t₀ < t₁ < t₂), với mức lãi suất huy động  là r󠇣ᴼᴅ.

Như vậy, tại thời điểm t₁, ngân hàng phải huy động vốn bổ sung là P để tài trợ cho khoản tín dụng đã cấp trong khoảng thời gian còn lại từ t₁ đến t₂. Tại thời điểm t₁, nếu lãi suất huy động thay đổi, thì ngân hàng chịu rủi ro lãi suất. Cụ thể:

•  Nếu lãi suất huy động tại thời điểm t₁ là r¹ᴅ > mức lãi suất r󠇣ᴼᴅ => ngân hàng sẽ bị lỗ do lãi suất huy động tăng.
•  Nếu lãi suất huy động tại thời điểm t₁ là r¹ᴅ < mức lãi suất r󠇣ᴼᴅ => ngân hàng sẽ có lãi do lãi suất huy động giảm.

Một số ví dụ về hợp đồng FRA.

Để cố định chắc chắn mức thu nhập từ chênh lệch lãi suất cho vay và lãi suất huy động (Tức không phụ thuộc vào sự biến động của lãi suất huy động tại thời điểm t₁), thì ngay ngày hôm nay (t₀) ngân hàng kí một hợp đồng FRA với một đối tác khác có nội dung như sau:

• (1) Giá trị làm cơ sở để tính lãi suất là P (đây là giá trị hư cấu, chỉ dùng để làm cơ sở tính toán)
• (2) Thời hạn tính bù trừ lãi suất là từ t₁ đến t₂.
• (3) Mức lãi suất chuẩn cố định để so sánh là r󠇣ᴼᴅ (hoặc một mức lãi suất cụ thể cố định nào đó do hai bên thỏa thuận).

Bảng sơ đồ, mô tả nội dung của FRA

• (4) Tại thời điểm t₁, nếu: r¹ᴅ > r󠇣ᴼᴅ thì ngân hàng nhận được một khoản tiền bù chênh lệch lãi suất là: 

Δr+ = P(r¹ᴅ - r󠇣ᴼᴅ)(t₁ - t₂)

Trong đó: (t₁ - t₂) là khoảng thời gian từ t₁ đến t₂.

Phần thu chênh lệch lãi suất này được ngân hàng dùng để bù đắp chi phí huy động vốn do mức lãi suất thị trường tăng lên r¹ᴅ. Do có thu chênh lệch lãi suất, nên chi phí huy động vốn bổ sung vẫn là không đổi ở mức lãi suất r󠇣ᴼᴅ.

• (5) Tại thời điểm t₁, nếu r¹ᴅ < r󠇣ᴼᴅ thì ngân hàng phải chi một khoản tiền bù chênh lệch lãi suất cho đối tác là: 

Δr- = P(r󠇣ᴼᴅ - r¹ᴅ )(t₁ - t₂)

Tuy lãi suất huy động giảm, nhưng do ngân hàng phải chi phần chênh lệch lãi suất, nên chi phí huy động vốn bổ sung vẫn là không đổi ở mức lãi suất r󠇣ᴼᴅ.

Trên đây là một số thông tin về hợp đồng lãi suất kỳ hạn. Hy vọng qua bài viết, độc giả nắm được FRA là gì để sử dụng hợp đồng FRA hiệu quả trong công việc. Hợp đồng FRA có thể trở thành một công cụ hữu ích giúp các doanh nghiệp và nhà đầu tư quản lý rủi ro lãi suất hiệu quả, góp phần bảo vệ lợi nhuận và tối ưu hóa lợi ích tài chính.